Autisme speelt een belangrijke rol in mijn leven. Het beïnvloedt hoe ik kijk, hoe ik prikkels verwerk en hoe ik betekenis geef aan wat ik ervaar. Vandaar de extensie .ai: niet Artificial Intelligence, maar Alexanders Inzicht.
Op deze pagina neem ik je mee hoe dit zichtbaar wordt in mijn dagelijks leven, met de uitdagingen én kwaliteiten die daarbij horen.
Wat je hieronder leest, is een schets van hoe mijn brein werkt. Ik heb ervoor gekozen om enkele dingen uit te lichten die voor mij belangrijk zijn. Het is dus geen volledig verhaal, maar onderdelen die bij mij horen en die ik graag deel. Delen helpt mij om meer ontspanning en verbinding te vinden en draagt hopelijk bij aan meer begrip voor autisme.
Diagnose en herkenning
Na jaren van terugkerende overprikkeling en het gevoel dat adviezen uit de reguliere psychologie niet op mij van toepassing waren, heb ik me op mijn 57e laten testen op autisme. Dat ik scoorde was een bevestiging van iets wat ik innerlijk al lang voelde, maar nooit goed begreep. Die duidelijkheid gaf enerzijds herkenning, maar bracht ook een periode van rouw: het besef dat ik al die jaren heb geworsteld met dagelijkse dingen zonder te beseffen dat mijn hersenen structureel anders functioneren.
Voor anderen lijken bepaalde dingen vanzelf te gaan. Voor mij was lange tijd onduidelijk waarom veel dagelijkse bezigheden zoveel inspanning van mij vroegen. Lange tijd redeneerde ik: als ik het kan, waarom zou ik het dan niet doen. Ik stond er niet bij stil dat het mij zoveel energie kostte dat het op lange termijn een te grote belasting zou worden.
Na mijn diagnose begreep ik beter waarom ik de wereld anders ervaar, interpreteer en verwerk dan de meeste mensen. Biologisch gezien verwerkt mijn brein prikkels anders en worden signalen minder snel gedempt. Daardoor komt er meer tegelijk binnen en kost het mij meer energie om te verwerken.
De diagnose maakte mij duidelijk dat dit geen kwestie is van onwil of tekortschieten. Ik wist altijd al dat dingen voor mij anders waren dan voor de meeste anderen, maar ik had niet door dat dit rechtstreeks te maken had met de werking van mijn brein.
Een van de belangrijkste thema’s die ik na mijn diagnose beter begreep, was overprikkeling.
Now a lot of stuff in my life makes sense. It makes sense why I do certain things. Even to this day.
John Howard - MMA vechter
Overprikkeling
Jarenlang dacht ik dat spanning en sterke vermoeidheid normaal waren, zoals na afloop van een lange werkdag of een uitje met het gezin. Omdat ik mijn hele leven in een toestand van overprikkeling heb geleefd, voelde dat voor mij als normaal. Na mijn diagnose begreep ik dat mijn brein prikkels anders verwerkt waardoor ik sneller overbelast raak.
Vooral sociale situaties vragen veel. Bijvoorbeeld wanneer mensen door elkaar heen praten, het gesprek snel verspringt of wanneer woorden en lichaamstaal niet overeenkomen. Ook mijn sterke gevoel voor eerlijkheid en rechtvaardigheid spelen hierin mee. Waar anderen dat makkelijker loslaten, ervaar ik incongruentie als iets dat veel spanning oproept en veel verwerking vraagt.
Daarnaast reageren mijn zintuigen sterker dan gemiddeld. Geluiden komen hard binnen, vooral wanneer stemmen door elkaar gaan of tonen scherp zijn. Lawaai kan me uitputten. Hoe belastend geluid is, hangt sterk af van de situatie. Ook fel licht of drukke omgevingen vragen meer van mij dan van de meeste anderen. Deze gevoeligheid ontstaat bij mij niet alleen doordat de prikkel zelf sterker binnenkomt, maar vooral doordat mijn hersenen de signaalstroom anders verwerken.
Wanneer ik overprikkeld raak, voel ik een sterke behoefte aan stilte en rust. Voor mij helpt lichaamsbeweging, zoals martial arts. Daarbij ligt mijn aandacht helemaal op beweging en ademhaling, met duidelijke doelen en weinig sociale prikkels.
Na een volle dag schakelen mijn hersenen niet vanzelf uit. Daarom zet ik soms een harde actiefilm aan op mijn tablet, met een overdaad aan prikkels en niet te veel diepgang. Vijf minuten later ligt dat ding al op mijn gezicht terwijl ik snurk. Het advies om geen schermen te gebruiken voor het slapengaan gaat bij mij dus niet echt op (:-).
Meditatie kan ook steun bieden, omdat het mijn aandacht terugbrengt naar ademhaling en lichaam en helpt om gedachten los te laten. Toch is herstel lastig, omdat nieuwe prikkels zich vaak alweer aandienen voordat de rust volledig kan terugkeren. Mijn brein heeft bovendien bovengemiddeld meer rust nodig.
I would just tend to take things very literally … people were not simply saying exactly what they mean … took me a while to figure that out.
Elon Musk - oprichter Tesla & SpaceX
Verwerkingstijd, logica en congruentie
Naast gevoeligheid voor prikkels speelt ook de manier waarop mijn brein informatie verwerkt een rol. Ik heb bijvoorbeeld meer tijd nodig om indrukken te verwerken en tot een passend antwoord te komen.
Ook heb ik veel behoefte aan logica en congruentie. Het is voor mij belangrijk dat woorden, lichaamstaal en daden bij elkaar passen. Als dat niet zo is, blijft mijn aandacht hangen bij het verschil. Voor anderen lijkt dit nauwelijks een rol te spelen, maar voor mij bepaalt het in hoge mate of ik een situatie als helder en veilig ervaar.
Everybody is a genius. But if you judge a fish by its ability to climb a tree, it will live its whole life believing that it is stupid.
Albert Einstein - natuurkundige
Aanpassen aan de buitenwereld
Het afstemmen op verwachtingen van anderen kost veel energie. Voor veel mensen gaat dat intuïtief, voor mij niet. Ik moet een innerlijke vertaalslag maken door te observeren, patronen te herkennen en zo te begrijpen wat de ander bedoelt en wat er van mij verwacht wordt.
Door herhaling en levenservaring gaat het soms bijna vanzelf, maar het voelt nooit natuurlijk. Het vraagt altijd extra inspanning van me, ook als ik het niet bewust doe. Op mijn werk betekende dit dat ik regelmatig een functie of rol vervulde die niet goed bij mij aansloot.
In sociale contacten pas ik mij aan om aansluiting te vinden. Soms betekent dit dat ik meedoe met smalltalk, terwijl ik in gedachten vooral bezig ben met : hoe kom ik hier weg?
Toch verlang ik naar echt contact en waardeer ik de verbinding die er kan ontstaan. Hoe fijner en veiliger het contact, hoe meer ik ervoor over heb om intenser en dieper in gesprek te gaan. Maar het blijft mij veel inspanning kosten.
I don’t go to parties, I don’t have many friends. But I do have a restless mind … I like to work. I like to read. I like to learn.
Anthony Hopkins - acteur
Kwaliteiten
Autisme brengt uitdagingen met zich mee, soms klein en praktisch, soms groot en ingrijpend. Maar het brengt ook kwaliteiten die voor mij van grote waarde zijn. Zo heb ik een scherp oog voor detail en zie ik patronen die anderen vaak ontgaan. Wanneer iets mijn aandacht trekt, kan ik me er volledig in verdiepen en verbanden leggen die anderen soms niet zien.
In directe communicatie begrijp ik woorden net als ieder ander. Mijn intellectuele capaciteit is niet anders. Het verschil zit in de verwerking. Mijn aandacht gaat vooral naar wat ik zie, zoals houding, ademhaling en beweging.
Deze manier van waarnemen helpt me in mijn dagelijks leven en in de martial arts. In bewegingen zie ik niet alleen de vorm, maar ook de concentratie, rust of spanning die erin ligt. Dat geeft diepte in mijn eigen beoefening en helpt me bij de begeleiding van anderen. Ik merk snel of iets wel of niet klopt.
Vaardigheden kun je tot op zekere hoogte ontwikkelen, maar de basis van mijn kwaliteiten komt vooral voort uit hoe mijn autistisch brein prikkels registreert, verwerkt en betekenis geeft.
I think in pictures. Words are like a second language to me.
Temple Grandin - wetenschapper
Tot slot
Autisme kan zich op veel verschillende manieren laten zien, afhankelijk van de persoon en de situatie. Wat ik hier beschrijf is slechts een klein onderdeel. Ik deel mijn verhaal omdat het mij helpt om meer ontspanning en verbinding te vinden, en hopelijk draagt het ook bij aan meer begrip voor autisme.
I learn in colors and shapes, not in words like you.
Rohan - nonspeaker
© Copyright 2025 Lex Opdam